Managerowie w swojej pracy nieustannie podejmują interakcje, kształtując klimat - sprzyjający bądź nie - efektywnej pracy swoich zespołów. Sięgają po wiele narzędzi, które mają pomagać im mierzyć się z komunikacyjnymi wyzwaniami. Wielu z nich sięga po zasoby Analizy Transakcyjnej (AT), która zakłada istnienie trzech podstawowych stanów Ja: Dziecko, Dorosły i Rodzic. Wykorzystywanie tych stanów Ja jest istotne dla skutecznego zarządzania, a każdy z nich pełni określoną rolę w interakcjach i co za tym idzie decyzjach i relacjach managera. Każdy jest istotny, każdy odpowiada za coś innego, dobry manager korzysta ze wszystkich. Warto zauważyć, że w kontaktach z innymi cały czas płynnie przechodzimy między stanami Ja (Dziecko, Rodzic, Dorosły), co nazywamy funkcjonalną płynnością, którą zbadała dr Susannah Temple. Mając to na uwadze, popatrzmy, co każdy ze stanów Ja może wnosić do pracy managera.
Stan EGO - dziecko
Stan Dziecko Wolne jest związany ze swobodnym odczytaniem i wyrażaniem emocji i potrzeb, spontanicznością i kreatywnością. Korzystając z energii Dziecka tworzymy, wpadamy na inspirujące pomysły, doświadczamy emocji, które mogą być i dla nas i otoczenia wskazówkami, w którą stronę jako zespół chcemy podążać z naszymi projektami. Manager korzystający ze swojego stanu Ja Dziecko szybciej identyfikuje swoje emocje i potrzeby, jest kreatywny i bardziej otwarty na nowe pomysły i innowacje, co może oznaczać twórcze podejście do rozwiązywania problemów.
Jak odróżnić Dziecko Wolne od Przystosowanego?
Jednakże, gdyby manager miał tylko do dyspozycji swoje emocje i potrzeby, zapewne nie byłby w stanie osiągać celów i dopasowywać się do rzeczywistości. Do tych działań potrzebujemy Dziecka Przystosowanego, dzięki któremu potrafimy konstruktywnie współpracować, robić rzeczy, na które nie mamy ochoty, a jednak uznamy je za słuszne.
Czasem również manager potrzebuje zaprotestować, zbyt wygórowanym oczekiwaniom wobec swojego zespołu, niesprawiedliwym zasadom, czy nielogicznym prośbom o kolejne zestawienie. Do mądrego postawienia granicy potrzebuje skorzystać ze swojego Dziecka Zbuntowanego.
Rodzic - rodzaje transakcji, w które wchodzi manager
Jeśli zajrzymy do stanu Ja, jakim jest Dorosły, zobaczymy, że jest on oparty na logicznym myśleniu, analizie faktów i obiektywności, na byciu w „tu i teraz”. Manager korzystający z tego stanu podejmuje decyzje oparte na danych i doświadczeniu, analizuje i wybiera optymalne rozwiązania, co przyczynia się do efektywnego zarządzania. W tym stanie manager jest skoncentrowany na rzeczywistości oraz informacjach i to na ich podstawie odbywa się proces decyzyjny, a nie na impulsywnych reakcjach. Szacowanie rzeczywistości to najważniejsza funkcja Dorosłego.
Czy rola Rodzica i Dorosłego to, to samo?
Manager ma dwie możliwości skorzystania ze stanu Ja Rodzic. W odsłonie Rodzica Normatywnego zastanawia się nad tym, jakie zasady chce wprowadzić w swoim zespole, rozstrzyga sytuacje konfliktowe (dobrze, jeśli równolegle korzysta z Dorosłego). Stan Ja Rodzic, zauważamy, że jest związany nie tylko z wartościami, ale i normami społecznymi oraz autorytetem. Manager korzystający ze swojego stanu ja Rodzic Normatywny może wchodzić i kierować zespołem zgodnie z ustalonymi normami, być mentorem i autorytetem.
Autorytet, który opiera się tylko na przestrzeganiu norm i zasad to za mało. Dobry manager buduje relacje i do tego korzysta ze swojego stanu Ja Rodzic Opiekuńczy. W tej energii potrafimy dbać o innych, korzystać ze swojej empatii, troszczyć się i innych, ale również o siebie.
Czym jest analiza transakcyjna w pracy managera?
Skuteczny manager potrafi elastycznie korzystać ze wszystkich funkcji stanów Ja. Płynnie w jednej rozmowie, zadaniu może przechodzić między stanami Ja, dostosowując się do sytuacji i potrzeb zespołu. Dlatego mówimy o funkcjonalnej płynności.
Zrozumienie i umiejętne wykorzystywanie różnych stanów Ja to tak naprawdę rozwój osobisty managera. Świadomość swoich mocnych stron i ograniczeń to świadomość, których stanów Ja używam często, adekwatnie, a do których mam trudniejszy dostęp lub używam ich zbyt mocno. Rozwój płynnego i adekwatnego dostępu do wszystkich swoich stanów Ja pozwala managerowi lepiej komunikować się, budować relacje oraz podejmować trafne i zrównoważone decyzje.
Zrozumienie podstaw trzech stanów JA opisywanych przez Erica Berne w wymianie komunikatów z rozmówcą jest bardzo ważne w pracy managera. Pozwala na poznanie psychologicznych podstaw zachowań (sprawdzenie w co grają ludzie) oraz krytycznym, komplementarnym, ale i słusznym podejściu do komunikacji zorientowanej na rozwiązywanie problemów. Chcesz dowiedzieć się więcej?
Sprawdź, co to znaczy i czym grozi sytuacja, kiedy manager źle używa swoich stanów Ja:
Stany JA - czym można ich źle używać?
Źródło:
- Berne E. (1987). W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich, Warszawa: PWN.Dejean, H., Frugier, C. (2022).
- 50 ćwiczeń z analizy transakcyjnej. Poznań: Wydawnictwo Grupa Spotkanie.
- Materiały szkoleniowe z projektu Szkoła Analizy Transakcyjnej Grupy Spotkanie.
- Materiały szkoleniowe Praktyka Analizy Transakcyjnej Grupy Spotkanie.
- Stewart I., Joines V., Analiza Transakcyjna dzisiaj. Nowe wprowadzenie, tłum. K. Balcerkiewicz et al., Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2018.
- Temple, S. (1999). Functional fluency for educational transactional analysts. Transactional Analysis Journal. 29,164-174.
- Temple, S. (2004) Update on the Functional Fluency Model in Education. TAJ, Vol. 34, No. 3
Źródło:
